{فراز چهارم}
ریشه این مطلب (راهی برای دسترسی راحت به تمام مطالب مرتبط با موضوع فعلی) :
اهمیت آگاهی از عیبهای اخلاقی- رفتاری مان در چیست؟
اهمیت مسأله «پنهان» بودن صفات اخلاقی-رفتاری در وجود انسان:
«پنهان» بودن برخی صفات اخلاقی، مهمتر از خود آن صفات است
گاهی اهمیت پنهان بودن برخی از خوبی ها و بدی ها در وجود انسان، از اهمیت خود آن خوبی ها و بدی ها بیشتر است. یعنی یک بدی پنهان، بیشتر از یک بدی آشکار، خطرناک است. حساسیتش در این است که گاهی 70 سال از عمر انسان می گذرد ولی متوجه وجود برخی بدی های خودش نمی شود... از طرف دیگر، پنهان بودن برخی خوبی ها هم موجب یأس و عدم اعتماد به نفس می شود. البته پنهان ماندن عیوب بسیار بدتر از پنهان ماندن خوبی های انسان است. چراکه اگر انسان در وجود خود، عیوب ناپیدایی داشته باشد، چون آنها را نمی بیند، برداشت خوبی از خودش خواهد داشت و برای برطرف شدن آن عیوب، که ممکن است بسیار زشت و خطرناک هم باشند، تلاشی نخواهد کرد. در حالی که پنهان بودن خوبی ها شاید فوایدی هم داشته باشد. مثل گرفتار شدن به عُجب و تکبر.
ارزش و اهمیت بسیار زیاد آگاه بودن از عیب های خود :
بهترین علمی که انسان می تواند داشته باشد، مطلع بودن از عیب های خود است ...
این خیلی مهم است که «امیرالمومنین» تعیین کنند کدام معرفت بهترین و سودمندترین است و ایشان این را بیان کرده اند: «مَعرِفَة المَرءِ بِعُیوبِه، أنفَعُ المَعارِف ؛ معرفت و شناخت انسان نسبت به عیوبش، سودمندترین معرفت هاست.» و در جای دیگری هم می فرمایند: «کَفی بِالمَرءِ کَیساً أن یَعرِفَ مَعایِبَهُ وَ کَفی بِالمَرءِ جَهلاً أن یَجهَلَ عَیبَهُ ؛ از زیرکی برای یک انسان همین بس است که معایب خود را بشناسد و از جهالت و نادانیِ فرد هم همین بس است که عیب های خود را نشناسد.»
با توجه به این فرموده امیرالمومنین، انسان زیرک، انسانِ آب زیرکاه نیست، بلکه انسانی است که مو از ماست اخلاق خود بیرون می کشد.
آنهایی که از عیب هایشان مطلعند، اگر دچار لغزشی بشوند، زمین خوردنشان شدید نخواهد بود
آنهایی که از عیب هایشان اطلاع دارند، اگر دچار لغزشی بشوند، زمین خوردنشان شدید نخواهد بود و راحت تر بلند می شوند. اما آنهایی که نسبت به عیوبِ خود شناختی ندارند، یک روزی با سر به زمین می خورند و معلوم نیست دیگر بتوانند بلند شوند یا نه. چنین افرادی، حتی این ظرفیت را دارند که جنایت های بزرگی از آنها سر بزند.
اگر آدم بداند چه عیب هایی دارد، متواضع می شود ...
یکی از محاسن باخبر بودن انسان از بدی های خود، این است که به خاطر اینکه می داند عیب هایی دارد و اخلاق و رفتارش بدون مشکل نیست، متواضع می شود. و به خاطر آن بدی، در او «حیا» و شرمندگی ایجاد می شود. این تواضع و حیا، جلوی خطر مهلک عُجب را می گیرد.
اگر آدم عیب هایش را بداند، آنها را برطرف می کند ...
آگاه بودن از بدی ها معمولا موجب می شود انسان برای ترک آن بدی ها تلاشش را بکند. همین تمایل فطری انسان به بد نبودن، اکثر انسان ها را به تلاش وادار می کند.
زشتی خبر نداشتن از عیوب خود :
ندانستن عیوب خودمان عین حماقت است ...
در آن حدیثی که امام علی (ع) فرمودند: «از زیرکی و تیزهوشی انسان این است که عیب هایش را ببیند و از جهالت انسان این است که نسبت به عیوبش جاهل باشد» ، وقتی حضرت، علامت زیرکی را دانستن عیوب می داند، باید ندانستن عیوب را هم عین حماقت بدانیم.
غافل بودن از عیوب خود، باعث پرداختن به عیب های دیگران می شود ...
معمولا وقتی انسان از عیوب خودش غافل باشد، یا اصلا عیوب خودش را نشناسد، به عیب های دیگران می پردازد. حضرت علی (ع) هم، شدت زشتی این امر را این گونه بیان می کنند: «کَفی بِالمَرءِ غَباوَة أن یَنظُرَ مِن عُیوب النّاسِ إلی ما خَفِی عَلَیهِّ مِن عُیوبِه ؛ در «کودنی» آدمی همین بس که عیب های مردم را ببیند و عیب های خودش بر او پوشیده بماند...»
ندانستن و ندیدن عیوب خود، از بزرگترین گناهان است ...
این سخن امیرالمومنین علی (ع) است: «جَهل المَرءِ بِعُیوبِه مِن أکبَر ذُنوبِه ؛ یکی از بزرگترین گناهان انسان این است که به عیوب خودش آگاه نباشد...»
عیب های پنهان انسان بالاخره روزی برملا خواهد شد...
امام صادق (ع) در حدیث معتبری به یکی از سنت های الهی اشاره می کند که اتفاقا خیلی به انسان انگیزه اصلاح عیوب پنهانش را می دهد. این حدیث: «ما مِن عَبدٍ أسَرَّ شَرّاً فَتُذهِبَ الأیّام حَتّی یُظهِرَ اللهُ لَه شّرّاً ؛ هیچ بنده ای نیست که کار خیری را در نهان انجام دهد، مگر آنکه با گذشت روزگار، خداوند خیری از او را آشکار کند و هیچ بنده ای نیست که در نهان کار شری به جای آورد، جز آنکه با گذشت زمان، خداوند بدی ئی از او را نمایان سازد...»
خلاصه اینکه اگر عیبی، بدی ئی در لایه های پنهان روح انسان مخفی باشد، روزی برملا خواهد شد... قابل کنترل هم نیست. به دنبال راهی نباشید که بتوانید جلوی آبروریزی اش را بگیرید؛ شدنی نیست. خداوند تصمیم گرفته است این گونه باشد... تنها راه این است که هیچ عیبی را در وجود خودمان پنهان نکنیم.
خلاصه مطلب را میتوانید در قالب یک فایل PDF از لینک زیر دانلود کنید:
ممنون از مطلبتون .
شما نوشتید : آنهایی که از عیب هایشان مطلعند، اگر دچار لغزشی بشوند، شدید نخواهد بود .
بر چه اساسی این رو گفتید ؟